Zbrojnik zebrowaty
| Hypancistrus zebra[1] | |
| Isbrücker & Nijssen, 1991 | |
 Młody osobnik | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Infratyp | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Plemię | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zbrojnik zebrowaty |
| Zasięg występowania | |
| |
Zbrojnik zebrowaty[2], hypowąsacz zebrowaty[2] (Hypancistrus zebra) – gatunek słodkowodnej ryby sumokształtnej z rodziny zbrojnikowatych (Loricariidae), endemiczny dla rzeki Xingu (Ameryka Południowa)[3][4][5]. Został opisany i sklasyfikowany w 1991 roku, wcześniej znany jako L46[6]. Popularny wśród akwarystów, przez których nazywany jest również zbrojnikiem zebra[7][8]. Charakteryzuje się wyjątkowym ubarwieniem w czarno białe paski, którym zawdzięcza swoją nazwę[6][5].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Zbrojnik zebrowaty należy do ryb z rodziny Loricariidae, żyjących w wodach Ameryki Południowej, Panamy i Kostaryki. Charakteryzują się otworem gębowym w dolnym położeniu i kostnymi płytkami na ciele (czasem ich brak). Obecność lub brak płetwy tłuszczowej. Stosunkowo długie jelita. Posiadają 23–38 kręgów[9].
Białe ciało Hypancistrus zebra pokrywa czarny pasiasty wzór. Pasy biegną od pionowej pręgi leżącej za głową. Ciągną się do trzonu ogonowego[10]. Margines pyska zakryty jest skórnymi skostnieniami, płetwy odbytowej występuje, płetwa grzbietowa o 6 rozgałęzionych promieniach, niezbyt szeroka głowa, zęby na kości przedszczękowej mniejsze niż zęby żuchwowe[11]. Osobniki dorosłe osiągają długość od 7 do 8 cm. Samice mają niższą płetwę grzbietową i krótsze kolce na promieniach płetw piersiowych[5].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Występuje tylko w skalistych partiach dorzecza rzeki Xingu, płynącej w Amazonii (Brazylia)[5].
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Żyją w ciepłych, dobrze natlenionych wodach, na dnie rzeki. Prowadzą nocny tryb życia, za dnia chowają się w grotach[4]. Płochliwe, terytorialne wobec własnego gatunku[8].
Główny pokarm stanowią peryfityczne algi, gąbki oraz szczątki roślinne, natomiast bezkręgowce takie jak nicienie to pokarm drugorzędny[12].
Do tarła dochodzi w grotach. Samica składa od 7 do 15 jaj. Po ich złożeniu, samiec wypędza samicę i samodzielnie broni ikry. Okres wylęgu trwa 3-7 dni[13].
Znaczenie w ochronie środowiska i dla gospodarki
[edytuj | edytuj kod]Gatunek o dużej wartości w akwarystyce ozdobnej. Szerzące się nielegalne wyławianie Hypancistrus zebra i budowa Zapory Belo Monte doprowadziło do tego, iż jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem. Połów ograniczony jest do małej części rzeki Xingu[12]. Gatunek ten od 2023 roku jest objęty załącznikiem II konwencji waszyngtońskiej (CITES)[14][15] i aneksem B UE[15].
Kierunki badań naukowych
[edytuj | edytuj kod]Badania nad mitochondrialnym DNA H. zebra umożliwiły stworzenie pierwszego quasikompletnego mitochondrialnego genomu gatunku należącego do kladu Peckoltia. Ułatwi to wykazanie pokrewieństwa pomiędzy gatunkami tego kladu i w przyszłości umożliwi ich zabezpieczenie[16].
Akwarystyka
[edytuj | edytuj kod]Wymagania i akwarium
[edytuj | edytuj kod]Minimalna długość akwarium to 60 cm (w zbiorniku tej wielkości można trzymać 4-5 osobników), a pojemność minimum 54 l. Woda powinna być dobrej jakości i dobrze natleniona[8][7][5]. W różnych źródłach można znaleźć różne, ale zbliżone zakresy wartości parametrów wody w akwarium optymalne dla hodowli tego gatunku. Zazwyczaj podaje się, że woda powinna być miękka, o pH w zakresie 6,0-7,5 i temperaturze nie niższej niż 25⁰C (według różnych hodowców) i maksymalnie 30⁰C[8][7][6][5]. Zbrojniki zebrowate najlepiej będą się czuły w akwarium z piaszczystym dnem i silnym wymuszonym nurtem, jednak nie jest on niezbędny[8][7][5].
Ważne jest, aby w zbiorniku znajdowały się kryjówki, jaskinie i płytki skalne, umożliwiające rybom schronienie się i zeskrobywanie glonów[7][5]. W tym celu można użyć różnej wielkości kamieni płaskich i gładkich, korzeni lub bambusa[8][7]. Według badań zbrojniki zebrowate równie chętnie wybierają schronienia z gliny (cegły), natomiast rurki PVC są nieodpowiednim materiałem do pełnienia tej funkcji[3]. Kryjówki powinny mieć bardzo małą średnicę, z uwzględnieniem wymiarów ryby z rozłożonymi płetwami[7].
Akwarium powinno mieć przyciemnione oświetlenie[6][17]. Zaleca się wytrzymałe gatunki roślin ozdobnych, np. anubias[8][17].
Karmienie
[edytuj | edytuj kod]Podstawą odżywiania zbrojnika zebrowatego są glony[7]. Uzupełniającym pożywieniem mogą być np. suche pokarmy ze spiruliną, szpinak, marchew, groszek zielony itp.[8][7] W diecie należy ująć różnego rodzaju pokarm suchy[7]. Zaleca się podawanie częściowo żywego pokarmu takiego jak artemia, cyklop, dafnia, mięso ryb i małży, zwłaszcza w sytuacji wygłodzenia[8][7].
Obsada akwarium
[edytuj | edytuj kod]W południowoamerykańskim akwarium biotopowym mogą być trzymane z kąsaczowatymi, np. zwinnik czerwonousty, barwieniec czarny, łagodnymi pielęgnicami, na przykład paletkami, lub z sumami. W tradycyjnym akwarium towarzyskim (ogólnym) – ze spokojnymi rybami o podobnych wymaganiach środowiskowych, jednak nie jest ono zalecane dla tego gatunku ze względu na specyficzne wymagania i łatwość zdominowania przez inne gatunki podczas karmienia, dlatego najlepszym wyborem będą ryby przyjmujące pokarm z tafli wody[8][5]. Zbrojniki zebrowate, ponieważ są terytorialne, powinny być jedynymi przedstawicielami ryb dennych w akwarium[8].
Zachowanie
[edytuj | edytuj kod]Te aktywne nocą ryby są zwykle spokojne, czasem płochliwe[8][6]. Wykazują większą aktywność również w porach karmienia[8]. Obserwuje się u nich terytorialność wobec przedstawicieli własnego i podobnych gatunków[8]. Często agresywne wobec innych zbrojników zebrowatych[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Hypancistrus zebra, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Wally Kahl, Burkard Kahl, Dieter Vogt: Atlas ryb akwariowych. Przekład: Henryk Garbarczyk i Eligiusz Nowakowski. Warszawa: Delta W–Z, 2000. ISBN 83-7175-260-1.
- ↑ a b F.M. Ramos i inni, Shelter selection in the Amazonian zebra pleco, Hypancistrus zebra Isbrucker & Nijssen, 1991 (Siluriformes: Loricariidae): requirements in rearing conditions, „Journal of Applied Ichthyology”, 29, 2013, s. 927–929, ISSN 0175-8659.
- ↑ a b Fishbase [online], 2018.
- ↑ a b c d e f g h i j H.W. Kothe, 250 ryb akwariowych: rozpoznawanie, wymagania, piele̜gnacja., Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2008.
- ↑ a b c d e John Dawes, Akwarystyka słodkowodna, Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2004.
- ↑ a b c d e f g h i j k Hypancistrus L46 [online], „Paulus” Komorowski [dostęp 2022-03-10] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-13].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Zbrojnik zebra [online], Ryby Akwariowe.eu.
- ↑ Joseph S. Nelson: Fishes of the World. Wyd. 4. John Wiley & Sons, 2006. ISBN 0-471-25031-7. (ang.).
- ↑ D. Mills, D. Lambert, Ryby akwariowe słodkowodne i morskie, 2004.
- ↑ I.J.H. Isbrücker, H. Nijssen, Hypancistrus zebra, a new genus and species of uniquely pigmented ancistrine loricariid fish from the Rio Xingu, Brazil (Pisces: Siluriformes: Loricariidae), 1991.
- ↑ a b A.P. Goncalves, Ecologia e etnoecologia de Hypancistrus zebra (Siluriformes: Loricariidae) no rio Xingu, Amazônia brasileira., t. 1, 2011, s. 345-350.
- ↑ Tropical Fish Keeping [online], 2014.
- ↑ Krzysztof Lis, Lista gatunków, które weszły na listę CITES w 2023 roku [online], Terrarium [dostęp 2023-02-03] (pol.).
- ↑ a b Species+ [online], speciesplus.net [dostęp 2023-12-15].
- ↑ M.G.P. Magalhães i inni, The mitochondrial genome of Hypancistrus zebra (Isbrücker & Nijssen, 1991) (Siluriformes: Loricariidae), an endangered ornamental fish from the Brazilian Amazon., „Conservation Genetics Resources”, 9 (2), 2017, s. 319-324.
- ↑ a b Zbrojnik Zebra (łac. Hypancistrus Zebra) [online], DOMOWE-AKWARIUM.PL - poradnik akwarysty, [b.r.].